Nə üçün bizi incidənləri sevirik – Stokholm sindromu
“Stokholm sindromu” nədir ?
Alicənab davranış, romantik və ideal ailə başçısı. Yəqin ki, düşünürsüz ki, qadınların çoxu yanında bu keyfiyyətlərə sahib olan bir kişi görmək istəyər. Amma, araşdırmalar bunun əksini deyir. Filmlərdə və real həyatda da görmüsüz ki, bəzən baxımlı, təhsilli, hər detala diqqət yetirən xanımlar kobud, sərt, romantikadan uzaq olan kişilərə üstünlük verirlər. Sanki, qadınlar həmin kişilərin qadağalarından, kiçik səhvlərə görə onları cəzalandırmağından zövq alırlar. Pisxolojiya elmində bu davranışa “Stokholm sindromu” deyilir.
Məqalənin videosunu youtubedən izlə.
Davranışın nə üçün belə adlandırılmasını izah etməzdən öncə, xanımların onlara qadağa qoyan, həyatlarını qəlizləşdirən kişilərə niyə üstünlük verdiklərini pisxoloqların deyimi ilə açıqlayaq. Psixoloqların fikrincə, sərt, qərarlarında israrlı və kiçik səhvləri belə bağışlamayan” kişiləri xoşlayan xanımlar sevgidən çox qorunmaq ehtiyacı duyurlar. Onlar sanki, sevgili deyil,, ata axtarışındadırlar.
Sindromun adı 1973 cü ildə, İsveçin paytaxtı Stokholmda baş vermiş bir bankın soyğunu ilə bağlıdır. Hadisədən sonra psixiatr Nils Bejerot həmin sindroma bu adı verib. İllər öncə Stokholmda baş verən hadisəni diqqətinizə çatdırırıq.
Soyğunçular banka hücum edərək işçiləri 6 gün əsr saxlayırlar. Polislər onlara dəfələrlə xəbərdarlıq etsə də, əsrləri buraxmırlar. Bank işçilərinin taleyi polisləri çox narahat edir, Odur ki, cinayətkarların tələblərini yerinə yetirməli olurlar: Soyğunçuların həbsdə olan yoldaşlarını azad edib banka gətirirlər. Hətta, tələbə uyğun olaraq, onlara bankın qarşısında sport tipli avtomobil də verirlər. Polislə soyğunçuların mübarizəsi 131 saat davam edir. Nəhayət, polislər banka göz yaşardıcı qazla hücum edib cinayətkarları ələ keçirməyi bacarırlar. Elə bundan sonra gözlənilməz hadisələr baş verir. Əsrlikdən azad edilən bank işçiləri polisə minnətdar olmaq əvəzinə, onlara qarşı çıxırlar. Onlar polislərin təqsiri üzündən 131 saat vaxt itirdiklərini bildirirlər. Qəribədir ki, bank işçiləri 6 gün müddətində soyğunçularla ünsiyyət qurub onlarla mehribanlaşırlar. Hətta, onlar polislərin banka hücum edəcəklərini öyrəndikləri zaman bunu soyğunçulara xəbər verirlər. Üstəlik, məhkəmədə soyğunçuların əlehinə ifadə verməkdən də boyun qaçırırlar. Hələ bu harasıdır? Bank işçiləri pul toplayıb soyğunçular üçün vəkil tutmağa da yardım edirllər. Bütün bunlar soyğunçuların həbs olunmasına əngəl yaratmasa da, onlardan bir neçəsi həbsdən çıxandan sonra da bank işçilərilə münasibətlərini kəsmirlər. Hətta, onların arasında yaxın, ailə münasibətləri yaranır.
Bənzər hadisə ən yaxın keçmişdə də baş verib. Xatırlayırsınızsa, 2001 ci ildə Əfqanıstanda İngilist jurnalist Yvonne Ridley Taliban tərəfindən qaçırılmışdı. O, 11 gün yemək yemədi və Taliban üzvləri ilə mübahisə etdi. Jurnalist xanım İslam dini ilə maraqlanacağı şərti ilə azadlığa buraxıldı. 2003 cü ildəsə İslam dinini qəbul etdi.
Maraqlıdır, necə olur ki, insanlar onlara qarşı kobud olanlara, onları incidənlərə xoş hislər duyurlar? Psxologiya elmi bunu necə izah edir?
Stokholmda baş verən hadisəyə psixoloqların yanaşması bu suallara cavab ola bilər. Psixoloqlar hadisəni belə izah edirdilər: Əris alınmış adamlar hər an ölüm təhlükəsi ilə üz-üzəydilər. Onlar sağ qalmaq naminə cinayətkarların hər dediyinə əməl etməyə, təhqirlərinə dözməyə məcbur idilər. Əsirlik müddəti uzandıqca tərəflər arasında yaranan dioloqlar nisbətən mülayimləşir. Bu isə əsirlərin düşüncələrinin dəyişməsinə səbəb olur. Cinayətkarın kiçik güzəşti, ya da mülayim davranışı onların gözündə olduqca böyük görünür və ilkin bağlılıq yaranmağa başlayar. Əsirlər özləri də bilmədən, şüur altındakı ölüm qorxusuynan cinayətkarların hərəkətlərini izləyir, bu davranışların doğru olduğunu, həyatlarının onlardan asılı olduğunu düşünürlər. Yəni ölüm qorxusu cinayətkarı əsirlər üçün dəyərli qüvvəyə çevirir. Hadisə ilə bağlı “Gorilla” filmini missal çəkə bilərik. Gorilla Sarışın xanımı yırtıcı heyvanın pəncəsindən qurtarmaqla onun gözündə əvəzedilməz qüvvəyə çevrilir. Nəticədə, qadın ona həyat bəxş edən Gorillaya vurulur.Yeri gəlmişdən, Stokolm sindromunun əksi “Lima sindromu” adlanır. 1996 cı ildə Perunun paytaxtı Limada soyğunçular Yapon səfirliyini əsr götürmüşdü. Əsirlik 4 ay sürmüşdü. Bu müddət ərzində cinayətkarlar əsirlərlə doğmalaşmışdı. Hətta, onlar arasında bəzi əsirlərə duyğusal münasibər hiss edənlər də vardı. Soyğunçular həmin əsrlərə xüsusi qulluq göstərmiş, bəzilərini azadlığa buraxmışdı.
Bu və daha artıq maraqlı videolar üçün youtube kanalımıza abunə ol!!!
bilgibazari.com – Məqalə bilgibazari.com tərəfindən fərqli açıq araşdırma qaynaqlarından istifadə edilərək hazırlanmışdır.